Mariola Platte
Prezes Warmińsko-Mazurskiego
Stowarzyszenia Agroturystycznego
tel/fax (089) 647-20-82

• ochrona zabytków architektury
  
• ochrona budownictwa wiejskiego


• zachowanie cech budownictwa regionalnego w nowych obiektach


• ochrona krajobrazu


• amatorskie uprawianie sztuki współczesnej


• twórczość ludowa


• działania szkół w zakresie życia kulturalnego małych społeczności wiejskich


• działania kulturalne ośrodków parafialnych


• działalność regionalnych towarzystw społeczno-kulturalnych


• pielęgnowanie folkloru


• zachowanie lokalnych przejawów obrzędowości


• pielęgnowanie zwyczajów i obyczajów ludowych


• mecenat instytucji, sponsorów i osób prywatnych nad twórcami współczesnymi


• prywatne galerie promujące twórców regionu


• wystawy indywidualne i zbiorowe twórców różnych dziedzin


• kiermasze wyrobów rzemiosła artystycznego


• organizowanie warsztatów i plenerów


• publikacje poetów i pisarzy regionalnych


• wydawnictwa albumowe, okazjonalne, bibliofilskie, związane z najważniejszymi wydarzeniami kulturalnymi


• taśmy, kasety, płyty, zapis na najnowszych nośnikach cyfrowych muzyki dawnej i współczesnych twórców


• dokumentacja zdjęciowa imprez, wystaw, wydarzeń kulturalnych


• archiwizacja wszelkich przejawów działalności kulturalnej


• tworzenie działów regionalnych w bibliotekach


• półki z wydawnictwami twórców regionu

do góry

• Istniejące instytucje kulturalne – najpewniejsze źródło sprawdzonych usług związanych z promowaniem osiągnięć kultury regionu. Prawdą jest, że trudne dla kultury czasy powodują – mam nadzieję chwilowe – zawirowania w ciągłości niektórych imprez, czy też trudności w pracy instytucji kulturalnych, ale to właśnie ośrodki i centra kultury, teatry, muzea, odpowiednie komórki w urzędach administracji państwowej są sprzymierzeńcami w dotarciu do informacji o imprezach i twórcach już działających. W tychże instytucjach, pracujących coraz częściej na nowych zasadach wyznaczonych przez zmianę systemu ekonomicznego i politycznego, uzyskać można informacje o programach pomocowych, możliwościach dotacji czy też o możliwości włączenia się w już trwające przedsięwzięcia. Wybitne osiągnięcia w dziedzinie szerzenia kultury ma Biuro porozumienia „Zielone Płuca Polski”, ze znaną w całym kraju imprezą „Uroczysko – spotkania z naturą i kulturą”. Na Warmii i Mazurach funkcjonuje szereg instytucji, placówek i organizacji mogących wspomóc rozwój produktu turystycznego i przedłużyć pobyt w gospodarstwach agroturystycznych. Lista najbardziej zasłużonych i sprawdzonych znajduje się w rozdziale 8.

• Stowarzyszenia twórców – często szukające zbytu dla swoich wyrobów. Ale nie tylko, ponieważ poszukują także miejsc dla przeprowadzenia warsztatów, plenerów, pokazów instalacji, szkoleń dla adeptów danej dziedziny sztuki. Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne przeprowadziło szereg warsztatów dla członków innych stowarzyszeń i własnych, w celu podniesienia atrakcyjności pobytu gości oraz dania możliwości nauczenia się wyrobu pamiątek. Korzystało przy tym głównie z umiejętności znanych w regionie twórców, między innymi należących do stowarzyszenia „Ręką-Dzieło”. Dobrym przykładem jest także stowarzyszenie twórców z okolic Iławy, niemalże na stałe wpisane we wszystkie imprezy, które odbywają się wokół najdłuższego w Polsce jeziora Jeziorak. Krystyna Durtan we wsi Żywki powołała do życia stowarzyszenie, w którym dzieci i młodzież uczą się różnych technik plastycznych. Sama jest autorką niezapomnianych malunków na szkle użytkowym.

• Stowarzyszenia agroturystyczne – prowokują oraz inicjują wydarzenia kulturalne, które najczęściej wchodzą na stałe do kalendarza imprez przygotowanych w celu pozyskania gości do swoich gospodarstw. Przykładem może być impreza „Na wójtowej roli”, organizowana od kilku lat przez stowarzyszenie ze Świętajna, czy też organizowane przez jedno z gospodarstw Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego, pod patronatem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Amatorskie Mistrzostwa Warmii i Mazur w Ujeżdżaniu w Mortęgach. Stowarzyszenie agroturystyczne we wsi Siemiany współpracuje znakomicie z twórcami regionu, poprzez udostępnienie stoisk z pamiątkami oraz zaproszenia twórców na wczasy, podczas których uczą turystów wykonywania rękodzieła artystycznego.

• Artyści profesjonalni i amatorzy nie zrzeszeni – często wywodzący się z programów wcześniej realizowanych, na przykład „Ginące zawody”, czy „Nie przesypiaj zimy”. Dobrym przykładem jest rodzinne przedsięwzięcie państwa Zawistowskich z Dywit, od lat zajmujących się ceramiką z motywami regionalnymi. W ich zakładzie wykonywane są między innymi tace, kufle i dzbany, a także zrekonstruowane na podstawie zbiorów muzealnych kafle, zdobione motywami spod Wielbarka, Szczytna i Olsztynka. Kobietą-instytucją jest Krystyna Tarnacka-Jurgielewicz, właścicielka Pracowni Rękodzieła Artystycznego „Dol-Art” w Lidzbarku Warmińskim. Wykonuje stroje warmińskie, rekonstrukcje czepców warmińskich, maluje na szkle i ceramice. Poza tym zbiera wszelkie starocie przynoszone do niej przez okolicznych mieszkańców, tworząc rodzaj muzeum, z którego czerpie wzory do swojej współczesnej twórczości. Prywatna pracownia rękodzieła Jolanty Dudko z Kętrzyna, to owoc kilkuletniej pracy i przemyśleń, które zdopingowane zostały warsztatami artystycznymi omówionymi w kolejnym punkcie.

• Programy unijne i krajowe – dla wielu stowarzyszeń oznaczają jedynie drogę przez mękę pisania wniosków, a tylko nieliczne stają się niezwykle przydatnym elementem rozwoju kulturalnego. Faktem jest, że podpowiadają poprzez wyraźne ukierunkowanie dotacji, co można zrobić w dziedzinie mieszczącej się w zakresie edycji danego konkursu czy programu. Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne otrzymało w roku 2000 zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wykonanie szeregu szkoleń agroturystycznych, dwóch konferencji, konkursu, wraz z pokazem jego efektów i cyklu warsztatów artystycznych, których efekty widać do dnia dzisiejszego. Były to warsztaty ceramiczne, hafciarskie, plastyczne, rzeźbiarskie i kulinarne. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w roku 2001 dofinansował szkolenie „Plecionki z sitowia i traw”, gdzie uczyliśmy się wykonywania ozdób plecionkarskich, z naturalnych surowców występujących w regionie. Przedstawiciele stowarzyszeń często uczestniczą w wyjazdach studyjnych do różnych krajów Unii Europejskiej, gdzie zapoznają się z ciekawymi przykładami powiązania działań kulturalnych z rozwojem turystycznym regionów.

• Indywidualne inicjatywy artystów i osób prywatnych zainteresowanych rozwojem kultury – wielu ludzi kultury ukochało nasz region, wielu tutaj ma swoje letnie domy lub po prostu na stałe mieszka. Właściciele gospodarstw agroturystycznych zapraszają do swoich kwater na gościnne występy znanych artystów. Na zaproszenie Doroty Paśko z Matyt, na koncert otwierający sezon turystyczny w jej kwaterze przyjechał Piotr Szczepanik, z tekstami związanymi z naszym regionem oraz piękną poezją polskich twórców. W Jonkowie koncertuje Stanisław Sojka, zapraszany przez stowarzyszenie „Ręką-Dzieło”. W pałacu w Janowie koło Elbląga, Iwona Czernichowska współpracuje z grupą „wikingów”, prezentujących w ciekawy sposób lekcje historii, oparte o znaleziska osady Truso. Goście chętnie bywają na imprezach bractwa rycerskiego „Gwaizdy Zarannej Zamku Ostródzkiego”, uczestniczą w pokazach walki wręcz, turniejach strzelania z kuszy i łuku, przygotowywaniu gulaszu rycerskiego, zabawach plebejskich. W podobny sposób turystów zabawiają pozostałe bractwa rycerskie z regionu. Od czasu do czasu mam odwagę zaprezentować własną twórczość w mojej stodole artystycznej, w której odbywają się spotkania gości z różnorodnymi pracami twórców regionu, a także z goszczącymi w „Plattówce” zespołami. Byli u mnie artyści z kręgu „Stare Dobre Małżeństwo”, „Warmia”, kabaret „Czyści jak łza”, a przede wszystkim nasz sztandarowy kabaret „Czerwony Tulipan”, występujący na imprezach promocyjnych, charytatywnych, towarzyskich oraz na licznych koncertach w kraju i za granicą. W repertuarze ma teksty twórców z Warmii i Mazur. Mam nadzieję w najbliższym czasie spróbować nowej dziedziny sztuki, malarstwa. Na razie jednak to marzenie maluję jedynie słowem.

do góry

• wszelkie instytucje kulturalne


• szkoły


• stowarzyszenia społeczno-kulturalne


• fundacje


• banki


• wydawnictwa regionalne


• prasa lokalna


• lokalne i regionalne stacje telewizyjne i radiowe


• zainteresowani twórcy


• gospodarstwa agroturystyczne


• stowarzyszenia agroturystyczne i artystyczne


• odpowiednie komórki samorządów lokalnych


• sponsorzy indywidualni oraz instytucjonalni

do góry

• dla turystów indywidualnych – jest o znakomity pomysł na przedłużenie pobytu, na jego uatrakcyjnienie, na przeczekanie dni deszczowych, na ściągnięcie entuzjastów danej dziedziny kulturalnej do kwater agroturystycznych poza sezonem letnim

• dla grup z programem pobytu – wszelkie szkolenia tematyczne i warsztaty artystyczne są ciekawą propozycją, z której coraz chętniej korzystają zakłady pracy, grupy pracownicze, które wygrały w ramach konkursu zakładowego wspólną wycieczkę, stowarzyszenia społeczne szukające wzorców działalności w innych regionach

• dla „zielonych i białych klas” – wiele szkół w miesiącach jesiennych i wiosennych organizuje wyjazdy klas na wieś. W Warmińsko-Mazurskim Stowarzyszeniu Agroturystycznym funkcjonuje kilka kwater specjalizujących się w przyjmowaniu dzieci i młodzieży. Gospodarze tych obiektów pochwalić się mogą rezerwacjami sięgającymi ponad rok w przód. Proponują swoim młodym gościom ciekawe programy edukacyjne oparte o poznawaniu przyrody, pracy na wsi, poznawaniu twórców regionu, samodzielnym wykonywaniu prac w glinie, nauce przyrządzania potraw wiejskich. Na szczególną uwagę zasługuje na przykład program edukacyjny „Od ziarenka do bochenka”, poznawanie leśnych ścieżek dydaktycznych, poznawanie pracy na kołach garncarskich czy w piecach jamkowych, zwanych neolitycznymi.

• dla stowarzyszeń z innych regionów i krajów – wymiana doświadczeń i poznanie osobiście ciekawych pomysłów turystyki kuklturalnej, z pewnością pączkuje najszybciej, jeśli liderzy zapoznają się ze specyfiką danego pomysłu. Dołączając do zdobytych doświadczeń specyficzne wymagania swojego środowiska, przyczyniamy się do twórczego powielania najlepszych rozwiązań.

• gospodarze obiektów agroturystycznych – kultura, jako wartość uniwersalna, może stać się znakomitym atutem dla tych kwater, które mogą pozazdrościć innym regionom położenia geograficznego. Dla wielu gości osobiste uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych jest wystarczającym powodem, żeby wybrać kwaterę z ciekawym programem pobytu zamiast tej położonej w atrakcyjnym turystycznie regionem. Także dla regionów z niezaprzeczalnymi walorami przyrodniczymi kultura jest szansą. Przede wszystkim na przedłużenie sezonu, ale także w sezonie na wyróżnienie się spośród dziesiątek innych kwater znajdujących się w okolicy.

do góry

• pamiątki z regionu


• nauka ginących zawodów


• spotkania autorskie


• lekcje historii


• kulinarne przerwy w podróży


• imprezy plenerowe


• pakietowane programy pobytu

do góry

Praktycznie wybór miejsca ogranicza jedynie wyobraźnia organizatora. Oczywiście w przypadku imprez powtarzalnych, albo masowych, warto zadbać o odpowiednie zaplecze. Jednak ze względu na kameralność większości przedsięwzięć, spotkanie z kulturą nie zależy od miejsca, tylko jedynie od chęci uczestników. Różne są też sposoby docierania odbiorcy do kultury i odwrotnie. W tym przypadku najważniejsze staje się informowanie przez organizatorów o zaproponowanym wydarzeniu kulturalnym.

• gospodarstwa agroturystyczne z odpowiednią bazą lokalową


• ogród twórcy


• adaptowana stodoła


• sale wynajęte od samorządów lokalnych


• ośrodki kultury


• targi regionalne i ogólnokrajowe oraz zagraniczne


• galerie prywatne


• imprezy plenerowe


• punkty na trasach aktywnego wypoczynku – rowerowych, kajakowych, jachtowych, pieszych

do góry

W tej dziedzinie mówić można dotychczas jedynie o teorii. Faktem jest, że w oczywisty sposób każde z wydarzeń kulturalnych przysparza nam gości. Uważam jednak, że nie posiadamy wypracowanej metody na jasne wyartykułowanie wzajemnych zależności, a co za tym idzie potrzeb we wspieraniu jednej dziedziny przez drugą. Od lat systematycznie brakuje miejsc noclegowych w czasie masowych wydarzeń kulturalnych. Walory turystyczne z reguły występują i promują się oddzielnie, podobnie jak imprezy kulturalne. Może poza wspomnianą imprezą „Uroczysko” oraz imprezami w zamkach gotyckich. Wiem natomiast jak powinna być promowana kultura, jako element wspierający rozwój turystyki:

• profesjonalnie


• systematycznie


• z oprawą medialną


• oryginalnie


• rzetelnie

do góry

Trudno mi porównać osiągnięcia Warmii i Mazur z innymi regionami, ograniczę się zatem do podania tych imprez oraz instytucji, które na stałe wpisały się w ciągu ostatnich dziesięciu lat w krajobraz kulturalny, których działania odczuwam jako odbiorca i twórca kultury jednocześnie. Oczywiście jest pewien niedosyt, ale przyznać muszę, że lista atrakcji, instytucji, imprez, inicjatyw – jest imponująca.

• Stowarzyszenie Zamków Gotyckich


• Kanał Ostródzko-Elbląski


• Stowarzyszenie Autorów Polskich, Oddział Warmińsko-Mazurski w Ostródzie


• Związek Literatów Polskich, oddział w Olsztynie


• Bractwa rycerskie w kilku zamkach i miastach


• Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję” w Olsztynie


• Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w Iławie


• „Piknic Country” w Mrągowie


• Spotkania muzykujących rodzin w Dobrym Mieście


• „Kaziuki-Wilniuki” – festiwal kultury kresowej w Lidzbarku Warmińskim


• Rekonstrukcja bitwy pod Grunwaldem


• Dni Morza w Ostródzie


• Dni miast partnerskich


• Amatorskie Mistrzostwa Warmii i Mazur w Ujeżdżaniu w Mortęgach


• Osada Trusso w pałacu w Janowie pod Elblągiem


• Światowe Centrum Kartacza w Gołdapii


• Koncerty szantowe i piosenki turystycznej


• koncerty organowe w Świętej Lipce


• Olsztyńskie Spotkania Teatralne


• Teatr Węgajty


• Stowarzyszenie Ręką-Dzieło w Jonkowie


• Pantomima Olsztyńska


• Filharmonia Olsztyńsa


• Centrum Tańca w Olsztynie


• Zespół „Warmia”


• Muzeum Wamii i Mazur wraz z siedmioma oddziałami w miastach regionu


• Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku


• Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Olsztynie


• Olsztyńskie Lato Artystyczne


• Działalność Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, organizującego szereg konkursów i szkoleń podnoszących wiedzę w szeroko pojętej kulturze rolnej – „Zielone Lato”, estetyczna zagroda itp.

do góry

• Kanał Ostródzko-Elbląski – unikat na skalę światową, jedyny czynny obiekt hydrotechniczny na świecie, o tak ciekawym rozwiązaniu. Wokół niego i na trasie nie istnieje odpowiednia baza gastronomiczna, noclegowa, pamiątkarska, sportowa, przez co jedenastogodzinny rejs dla większości uczestników jest przereklamowany i nużący





• Szlak rowerowy „Zwiniętych torów” – urządzenia inżynierii kolejowej z początku dwudziestego wieku niszczeją niewykorzystane i zapomniane. Kamienne mosty, przepusty, stacje, urządzenia, które mogłyby stać się nie lada atrakcją, są systematycznie rozkradane, dewastowane, popadają w ruinę, zamiast stać się motorem napędowym dla wielu miejscowości leżących przy dawnych torowiskach





• Konkursy dla twórców różnych dziedzin – byłoby to znakomite poszerzenie dostępu do imprez komercyjnych. Z braku środków finansowych i przy zaniku mecenatu państwa nad kulturą, środowiska twórców profesjonalnych bronią się przed dostępem debiutantów. To zamknięcie w gruncie rzeczy nie służy dobrze rozwojowi kultury, utrudnia dostęp nowego spojrzenia na kwestie związane z kulturą współczesną. Sztywnienie struktur i hermetyczność jest szkodliwa, stąd idea konkursów otwartych, a co za tym idzie szerokiego reprezentowania danej dziedziny sztuki przez kolejne pokolenia artystów, wydaje się najprostszą drogą do zaprezentowania faktycznych możliwości rozwoju szeroko pojętej sztuki





• Hermetyczność niektórych instytucji lub organizacji – np. BWA, związki twórcze – środowiska artystyczne tworzą regulaminy i zasady przyjmowania nowych członków. Często kryteria są przyporządkowane interesom wąskiej grupy, uniemożliwiając prezentowanie twórczości ludziom utalentowanym, lecz nie posiadającym jeszcze odpowiedniego(regulaminowego) dorobku. Tym samym odbiorcy są pozbawieni dostępu do prac twórców nowoczesnych, ciekawych, choć często jak komety przelatujących po firmamencie artystycznym kraju





• Brak wiedzy i zainteresowania wśród samych gospodarzy – w nawale codziennych obowiązków, trudnościach z prowadzeniem gospodarstw rolnych czy utrzymania drugiej pracy, lub jej braku i związanych z tym stresów, wielu ludzi nie docenia wartości kulturalnych. Materializm przesłania głębsze sfery życia, nie pozwalając na harmonijny rozwój naszej osobowości.

do góry

• „Regionalizm – tradycja i współczesność”, materiały z sesji popularnonaukowej, Olsztyn 1995


• Krajowy Kongres Kultury Wsi – materiały pod redakcją A.J. Omelaniuka, Wrocław-Ciechanów 1997


• „Raport o stanie kultury wiejskiej w Polsce”, Wrocław 1997


• „Czy zmierzch kultury ludowej?”, wybór S. Zagórski, Łomża 1997


• „Piękno użyteczne czy piękno ginące”, informator o realizacji programu „Ginące zawody”, Łodź 1997


• „Województwo Warmińsko-Mazurskie”, Puls Regionu 2000


• „Oblicza Polski północno-wschodniej – turystyka”, Emi 2001


• Sprawozdanie z realizacji programu „Nie przesypiaj zimy” oraz innych imprez kulturalnych, foliogramy Firma Promocyjno-Wydawnicza „PLATTE” 2000-2002

do góry